Het is een intrigerende paradox: ministers die zelf zoveel mogelijk redenen opsommen waarom ze doortastend klimaatbeleid, dat ze zelf noodzakelijk vinden, niet kunnen invoeren. Onze beleidsvoerders willen niet te snel gaan want er moet eerst draagvlak komen. Maar het straffe is dat ze zelf elke dag alle munitie aanvoeren om elke opbouw van draagvlak op te blazen. Zo komen we er natuurlijk nooit, als het steeds te duur, te lastig of omslachtig zal zijn.
De omslag naar een klimaatneutrale samenleving
Zo komen we ook niet toe aan de kern van de zaak die onze samenleving zal toelaten de omslag te maken naar een klimaatneutrale samenleving: een positief en wervend verhaal dat duidelijk maakt dat een klimaatvriendelijk leven ook een zoveel beter leven voor ons allemaal kan betekenen. Het is opmerkelijk dat de voorzitter van de partij die zichzelf kampioen van het optimisme noemt, Gwendolyn Rutten, excelleert in de negatieve bejegening van klimaatbeleid.
Net op 2 december, de dag dat er 65.000 mensen door de straten van Brussel trokken, tweette ze als boodschap naar hen: “Alleen uit een uitkijktoren naar de natuur kijken? Mensen hun vakantie afnemen? Vliegen elitair maken? Internationale handel afschaffen? Stop met mensen bang te maken. Werkt contraproductief. We hebben een positieve klimaatambitie nodig.” Waar die positieve beleidsambitie in bestaat bij haar, behalve salariswagens op diesel vervangen door elektrische auto’s in nog steeds dezelfde file, is mij compleet onduidelijk.
Als mensen tegenwoordig goedbetaalde jobs in de Antwerpse haven verlaten wegens het fileleed, is dat een niet mis te verstaan signaal.
Stel dat we er nu eens van uitgaan dat een levensstijl die de klimaatgrenzen respecteert, ons gewoon gelukkiger maakt? Ons net bevrijdt van een klemmend keurslijf dat ons verplicht steeds harder te werken en dit te compenseren met steeds meer consumptie.
De voorbeelden liggen voor het rapen. Is de salariswagen in ons land niet ondertussen verworden tot een gouden kooi, die mensen elk jaar steeds langer gevangenhoudt in alsmaar toenemende files? Waarbij ze kostbare uren verliezen die ze zo graag met hun gezin of vrienden hadden willen doorbrengen? Als mensen tegenwoordig goedbetaalde jobs in bijvoorbeeld de Antwerpse haven verlaten wegens het fileleed, is dat een niet mis te verstaan signaal.
Iedereen heeft recht op voldoende koopkracht, maar tegelijk snakken heel wat mensen naar rijkere vormen van tijdskrediet in hun loopbaan, naar bedrijven die mensen niet uitpersen als een citroen.
En alleen uit een uitkijktoren naar de natuur kijken? Ach, wat een droevig cliché. Ik ken heel wat mensen die in de weekends heel blij worden van te wandelen in de natuur. Daar bestaat trouwens boeiend wetenschappelijk onderzoek over, hoe een groene omgeving bijdraagt tot het verhogen van ons welzijn. Als bovendien bossen de beste manier zijn om CO2 op te vangen, laat ons dan overal waar het kan klimaatbossen planten. Zo verhoogt de kwaliteit van ons leven en moeten we niet altijd ver weg om van de natuur te kunnen genieten.
En wat als we de gezamenlijke burn-out van de planeet en steeds meer mensen omzetten in rijkere ontplooiingskansen in een duurzaam kader? Iedereen heeft recht op voldoende koopkracht, maar tegelijk snakken heel wat mensen naar rijkere vormen van tijdskrediet in hun loopbaan, naar bedrijven die mensen niet uitpersen als een citroen. Ik denk dat heel wat mensen zich perfect een rijker leven kunnen voorstellen met minder spullen. Dat toont bijvoorbeeld het groeiend aantal stadsbewoners die geen eigen auto meer hebben, al kunnen ze die zich veroorloven, en slim gebruikmaken van het groeiend aanbod autodeelsystemen.
Ik denk dat heel wat mensen zich perfect een rijker leven kunnen voorstellen met minder spullen.
En waarom kiezen veel mensen voor een vliegvakantie? Ik nodig elke minister uit om een nachttrein te nemen vanuit Brussel. De excellentie zal er volgend jaar nog op het perron staan wachten. Zou het niet fantastisch zijn om, zonder die uren wachtrijen in de luchthaven, een nachttrein te kunnen nemen naar elke Europese hoofdstad die verder dan pakweg zeven uur treinen ligt. Je hoeft niet bij te betalen voor je bagage, strekt rustig je benen op weg naar de restauratiewagon en met wifi ben je verbonden met heel de wereld.
Werken aan een systeemverandering
De positieve verhalen zijn in feite eindeloos. Maar dan moet je wel het lef hebben om te werken aan systeemverandering. Mensen hun biefstuk afpakken? Is helemaal niet nodig. De positieve acties met als uithangbord ‘Donderdag Veggiedag’ hebben ervoor gezorgd dat er in Gent procentueel zeker dubbel zoveel vegetariërs en flexitariërs zijn dan in de rest van het land. Het doet ons vergeten groenten ontdekken en zorgt dat we op een gezondere wijze oud kunnen worden, met heel wat minder hart- en vaatziekten.
De positieve verhalen zijn in feite eindeloos. Maar dan moet je wel het lef hebben om te werken aan systeemverandering.
En ook nog: onze burgers staan te popelen om veel meer te doen voor die positieve klimaatomslag. Neem nu het veelbesproken energiedebat, waarbij het blijkbaar altijd moet gaan over de kerncentrales van een multinational. Ondertussen vergeten we dat op amper tien jaar tijd burgers in ons land maar liefst dertig energiecoöperaties hebben opgericht, van Oostende tot in de Oostkantons. Ze hebben goesting om scholen vol zonnepanelen te leggen, windmolens te doen draaien voor groene stroom, straten en buurten te ondersteunen om huizen maximaal te isoleren zodat de factuur voor de bewoners en voor de planeet naar beneden duikelt.
We vergeten dat op amper tien jaar tijd burgers in ons land maar liefst dertig energiecoöperaties hebben opgericht, van Oostende tot in de Oostkantons.
Dat is het ecologisch verhaal van het goede leven dat kan zorgen voor maximaal draagvlak. Minder stress, betere luchtkwaliteit, geweldig openbaar vervoer, jobs die je kan combineren met je gezin, natuur in je buurt en politici die burgers actief ondersteunen als ze werk maken van de klimaattransitie. En niet te vergeten: politici die dan ook de moed hebben democratisch leiderschap op te nemen. Wie weet levert hen dat bakken vol stemmen op.
Dit opiniestuk verscheen op vrijdag 1 februari op vrtnws.
Recente reacties